GIAÛI KINH HOÏC TOÅNG HÔÏP
Bieân soaïn theo caùc taøi lieäu ñaõ coù saün
BỐ CỤC
I- MÔÛ KT :
1-phöông phaùp toång hôïp :Khaùm phaù muïc ñích troïn cuoán saùch .
2-PPphaân tích :Hieåu ñoaïn KT.
3-PP chuû ñeå:Tìm chuû ñeà khaùc nhau trong KT.4- PPQuy Naïp : Quan saùt + giaûithích Quan saùt:[toång hôïp;phaân tích ;chuû ñeà ] +[ Giaûi thích :] = aùp duïng.
Saùu GIAI ÑOÏAN:
1/ÑOÏC :1 -Phôùt-Toång löôït - Phaân tích
2/BOÁI CAÛNH : W?
3/VAÊN THEÅ :Loaïi vaên;vaên phaïm.
4/CAÁU TRUÙC :Caùch dieãn taû vaán ñeà
5/YÙNGHÓA:Tìm hieåu töø;chöû goác
6/RUÙT RA CHAÂN LYÙ .
II- QUAN SAÙT:
a/BOÁI CAÛNH.
b/THEÅ VAÊN.
c/TOÅNG QUAÙT .
III-XAÙC ÑÒNH CAÁU TRUÙC:
1-VAÊN PHAÏM+CUÙ PHAÙP:
2-caùc hình thöùc:lieân keát ñoái yù-laäp laïi-nguyeân nhaân haäu quûa-haäu quûa nguyeân nhaân-giaûi thích -thí duï-cao ñieåm-troïng taâm-chuaån bò-toùm löôït -ñaët caâu hoûi-caâu traû lôøi.
IV-XAÙC ÑÒNH CHUÛ ÑEÀ : XAÙC ÑÒNH MUÏC ÑÍCH
V- Giaûi nghóa Ñaët caâu hoûi ñeå giaûi nghóa :
BAØI MOÄT: NGUYEÂN TAÉC GIAÛI KINH
cuûa Bernard Ram Ph.D.
Daân ta bò tieâu dieät vì thieáu söï thoâng bieát,bôûi ngöôi boû söï thoâng bieát neân ta seõ boû ngöôi. Oâseâ 4.6 Coù nhöõng khuùc khoù hieåu maø nhöõng keû doát naùt khoâng tin quyeát ñem giaûi sai yù nghóa nhö hoï ñaõ laøm ñoái vôùi caùc phaàn khaùc cuûa Kinh Thaùnh ,ñöa ñeán söï huûy dieät cho chính mình IIPierô 3,16 .
Giôùi thieäu :
1-Yeâu caàu :
2-Ñònh nghóa
3-Muïc tieâu.
4-Duïng cuï.
5-Ñieàu kieän .:
NGUYEÂN TAÉC + KHAÛ NAÊNG + THAÙNH LINH + ÑOÄNG L ÖÏÏC |
LÒCH SÖÛ KHOA GIAÛI KINH:
1-EXÔRA (7.6 Neh 9.12,26 II Sö 29.13 )
2-Quram
3-Maccabeâ (168 TC-10 SC ) Hillel +Shammai 4-Midrach + Nishnah Allegory 10 SC- 15 SC
5-Giaùo phuï : Origen : Nghóa ñen + Nghóa luaân lyù + Nghóa boùng +Allegory
6-Trung coå : Allegory + truyeàn thoáng giaùo hoäi
7-Caûi Chaùnh :Calvin & Luther phuû nhaän Allegory .
8-Theá kyû 17-18 Tìm nguyeân baûn ;Phong traøo duy lyù phaùt trieån maïnh .:Chæ vôùi lyù trí thoâi cuõng hieåu ñöôïc KT 9-Theá kyû 20 :Giaûi kinh hieän sinh .
CHÖÔNG MOÄT ; HEÄ THOÁNG GIAÛI NGHÓA CUÛA CHUÙNG TA HIEÄN NAY
I-NEÀN TAÛNG .
II- MUÏC -ÑÍCH .
III-PHÖÔNG PHAÙP:
1-Tröïc giaûi .
2-Vaên hoùa.
3-Bình giaûi
IV- AÙP- DUÏNG .
A-Khaûo saùt töø ngöõ :
1-Nguyeân ngöõ
2-So saùnh
3-Lai lòch
4-SSaùnh tieáng khaùc
B-Vaên phaïm cuù phaùp .:[-Vaên phaïm Hy Laïp ]
1-Danh töø
2-ñoäng töø
3-giôùi töø
4- traïng töø .
C-Boâí caûnh vaên maïch :
1-Boái caûnh vaên hoùa.
2-Boái caûnh caû KT.
3-Töông quan muïc tieâu cuûa caû saùch.
4-Töông quan Vaên maïch.
D- Vaên theå.
Thi thô ?
Tieân tri ?
Hình Boùng?
Lòch söû ?
Bieän luaän ?
Giaùo huaán ?
E-.Tham khaûo .:
1-Töông quan yù nghóa
2-Töông quan veà quan nieäm
3-Ñoái chieáu KT.
6-.Bieåu töôïng :(Nhöõng hình aûnh ñeå duøng cho söï maëc khaûi tieäm tieán trong KT)
Hình aûnh ñoù coù nghóa gì theo KT?
CHÖÔNG I:Baøi chi tieát
NGUYEÂN TAÉC GIAÛI NGHÓA KINH THAÙNH.
cuûa Bernard Ram Ph.D.
KHAI TRIEÅN
Chöông thö nhaát:
A- LÔØI GIÔÙI THIEÄU:
I- Yeâu caàu cuûa khoa giaûi kinh hoïc: Khoa giaûi kinh hoïc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu:
1- Xaùc ñònh yù nghóa Lôøi ÑCT.
2- Taïo söï thoâng caûm giöõa ta vaø tröôùc giaû baèng caùch ñi vaøo thôøi ñaïi cuûa hoï.( Jacô 1.1& I Phierô 1.1)
3- Trình baøy trung thöïc vaø minh baïch Lôøi ÑCT.
II- Ñònh nghóa khoa giaûi kinh hoïc: coù nhöõng töø ngöõ ñöôïc duøng cho vieäc giaûi kinh:
- Exegesis: Tieán trình giaûi thích moät baûn vaên coù töø khoù hieåu ñeå yù nghóa ñöôïc roõ raøng.
- Heenaneuties: Giaûi nghóa baûn vaên vaø theâm quan ñieåm cuûa ngöôøi khaûo saùt.
Goïp chung: caùch vaøo vaán ñeà cuûa chuùng ta, ta coù theå ñònh nghóa:
Giaûi kinh hoïc laø khoa hoïc khaûo saùt moät töø ngöõ, moät bieán coá xaûy ra trong quaù khöù ñeå tìm xem yù nghóa cho ngöôøi baáy giôø nhö theá naøo. Ñoàng thôøi laøm cho hieåu ñöôïc vaø coù yù nghóa trong hoaøn caûnh hieän taïi.
Ví duï Jacô 1.2- 4: Ta hieåu ñöôïc lôøi an uûi naày neáu ta bieát ñöôïc boái caûnh söù ñieäp: nhöõng ngöôøi nhaän laø nhöng ngöôøi ñang tan laïc theo nhö (c.1)
III- Ñieàu kieän cuûa ngöôøi giaûi kinh: vaán ñeà giaûi kinh raát quan troïng vì baát cöù taøi lieäu naøo cuûa quaù khöù ñöa laïi chuùng ta caàn phaûi tìm hieåu. Muoán giaûi thích khoûi leäch laïc chuùng ta caàn phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän:
1-Nguyeân taéc ñeå giaûi thích:
2-Khaû naêng:
- Phaûi coù vaên hoùa khaù nhaát laø trieát hoïc, söû hoïc, vaên chöông.
- Phaûi ñöôïc giaùo huaán ñuû veà Kinh Thaùnh nhaát laø veà Thaàn hoïc.
- Hieåu bieát veà coå ngöõ Hy-laïp, coù khaû naêng suy gaãm vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà khaùc.
3-AÂn töù: laø ngöôøi ñöôïc taùi sinh, ñöôïc söï soi daãn cuûa ÑTL, ñöôïc ban cho aân töù giaûng daïy.
4-Ñoäng löïc thuùc ñaåy: Phaûi coù loøng ao öôùc, ñöôïc hieåu bieát Lôøi Chuùa.
Boán ñieàu kieän treân laø nhöõng ñieàu kieän chính cho ngöôøi giaûi kinh.
Neáu chæ coù moät hoaëc khoâng ñaày ñuû ta seõ ñi vaøo choå nguy hieåm nhö rôi vaøo tình traïng duy lyù hay cuoàng tín.
* Toùm laïi: Ñoái vôùi giaûi nghóa Kinh Thaùnh ta phaûi coù:
Nguyeân taéc + Khaû naêng + Thaùnh Linh + Ñoäng löïc.
IV- Muïc tieâu cuûa vieäc giaûi kinh:
-Muïc tieâu cuûa ngöôøi giaûi kinh laø tìm hieåu(quan saùt,phaân tích ), soáng( aùp duïng), truyeàn ñaït.
-ÔÛ trong giôùi haïn cuûa chuùng ta, chuùng ta chæ ñi veà caùc nguyeân taéc giaûi kinh,
-Coøn phöông phaùp truyeàn ñaït thuoäc veà khoa Tuyeân ñaïo phaùp.
V- Duïng cuï cuûa nhaø giaûi kinh:Trong hoaøn caûnh cuûa hoäi thaùnh taïi Vieät Nam, ngöôøi giaûi kinh caàn phaûi coù:
1- Caùc baûn vaên khaùc nhau (caùc baûn dòch khaùc nhau).
2- Nhöõng saùch vaên phaïm, ngöõ vöïng toát nhaát veà Kinh Thaùnh, KT phuï daãn...
3- Nhöõng saùch bình luaän giaûi nghóa maø ta coù.
4- Thaùnh Kinh töø ñieån, Kinh tieát saùch daãn, Baùch khoa töø ñieån,Thaùnh Kinh ñòa lyù, khaûo coå, söû...
Ngöôøi naøo bieát tieáng Anh hoaëc Phaùp coù theå tra khaûo theâm saùch ngoaïi ngöõ.
B- LÒCH SÖÛ VEÀ GIAÛI KINH:
- Giaûi kinh coù töø xöa vôùi daân Do Thaùi. KT ghi laïi theå naøo EÂxôra ñoïc KT baèng tieáng Heâbôrô dòch qua Aram roài giaûi nghóa cho daân söï (Nguõ Kinh vieát baèng tieáng Heâbôrô maø daân söï sau khi bò löu ñaøy chæ coøn bieát tieáng Aram). Söû kyù cuõng cho bieát ngöôøi Leâvi ñoïc vaø giaûi thích luaät cho daân söï (EÂxôra 7:6,10 ; Neâheâmi 8.8 )
- Tieáp theo thôøi EÂxôra laø thôøi cuûa nhoùm Qumran.Hoï laø nhöõng ngöôøi soáng chung quanh vuøng Bieån cheát. Nhöõng ngöôøi naøy vaøo ñoàng vaéng vì aùp löïc chính trò, xaõ hoäi. Hoï laø nhöõng ngöôøi laùnh ñôøi vaø soáng theo Kinh ñieån. Hoï giaûi thích KT ñeå thích öùng theo nhu caàu cuûa hoï neân laàn laàn boû maát nghóa nguyeân maãu.
-Giai ñoaïn keá tieáp laø giai ñoaïn Maccabeâ (168TC - 10SC): giai ñoaïn naøy giaûi kinh döôùi hình thöùc trao ñoåi quan ñieåm giöõa caùc phe phaùi. Coù hai tröôøng phaùi tieâu bieåu cho giai ñoaïn naøy laø Hillel vaø Shammai. Tröôøng phaùi Hillil giaûi kinh chuù yù ñeán vieäc aùp duïng cho nhu caàu vaø moâi tröôøng hoï ñang soáng.Traùi laïi tröôøng phaùi do Shammai laõnh ñaïo cöùng nhaéc hôn, chæ troïng vieäc giaûi ñuùng chöù khoâng theo nhu caàu soáng hieän taïi. Trong giai ñoaïn naøy, ta thaáy phaùi Hillel ñaõ heä thoáng hoùa vieäc giaûi kinhcuûa mình. Hoï saép xeáp theo ñeà taøi, theo caùc nguyeân taéc sau:
+ Töø nheï ñeán naëng, nhoû ñeán lôùn, ít giaù trò ñeán giaù trò.
+ Duøng so saùnh ñeå giaûi nghóa
+ Coâ ñoäng nhöõng caùi toång quaùt, döïa vaøo tröôøng hôïp ñaëc bieät ñeå giôùi haïn caùi toång quaùt
+ Duøng KT ñeå giaûi nghóa KT.
+ Duøng yù nghóa caû saùch ñeå giaûi nghóa caâu naøo ñoù trong saùch.
- Töø naêm 10 SC - 15 SC : Ñaây laø giai ñoaïn goùp nhaët thaønh heä thoáng ñeå giaûi nghóa. Coù hai boä saùch giaûi kinh thôøi naøy:
+ Mirach: giaûi thích luaät, coäng moät ít boài linh.
+ Mishnah: saép xeáp theo ñeà taøi, theo nhu caàu thöïc teá nhö muøa maøng,cöôùi hoûi chöù khoâng theo heä thoáng giaùo lyù.
Giai ñoaïn naøy söï giaûi kinh cuûa hoï ñoâi khi coù tính caùch phoûng ñoaùn. Rabia Akiba,ngöôøi noái tieáp Hillel cho raèng töøng vaàng moät trong KT ñeàu coù yù nghóa. Vì theá töøng chöõ cuõng phaûi giaûi thích. Akiba coøn ñi xa hôn nöõa, oâng gaùn cho moãi chöõ ñeàu coù yù nghóa thaàn bí. Töø ñoù ngöôøi ta ñi laàn ñeán phöông caùch Allegory. Phöông phaùp naøy xuaát phaùt töø Allexandra ñeå traùnh söï cöôøi nhaïo cuûa daân ngoaïi. Philo ñaõ ñem trieát lyù cuûa Platon, khaéc kyû... ñeå öùng duïng vaøo KT.
-Vaøo thôøi kyø caùc giaùo phuï, phöông phaùp Allegory cuõng ñöôïc söû duïng, nhöng coù vaøi ngöôøi khoâng muoán ñi quaù trôùn.Ignatius baûo coù theå duøng nhöng traùnh ñöôïc caøng toát.
* Sau ñoù Origen ñöa ra ba phöông caùch giaûi kinh:
- nghóa ñen
- nghóa nguyeân lyù
- nghóa boùng.
Trong cuøng thôøi gian treân, taïi Antioát, ngöôøi ta duøng phöông phaùp lòch söû ñeå giaûi kinh, khoâng theo loái aån duï nhö treân. Hoï nhìn söï kieän KT ghi trong boái caûnh lòch söû cuûa noù. Daàu vaäy, caùch giaûi kinh theo Allegory vaãn thònh haønh trong giai ñoaïn keá tieáp.
- Thôøi trung coå ngöôøi ta vaãn theo loái Allegory nhöng coäng theâm truyeàn thoáng giaùo hoäi. Nghóa laø giaùo hoäi töø tröôùc hieåu nhö theá naøo phaûi hieåu nhö vaäy khoâng theå hieåu khaùc hôn.Hoï cuõng theâm vaøo tính caùch thaàn bí cho yù nghóa KT
- Thôøi caûi chaùnh,Kinh Thaùnh ñöôïc nhaán maïnh vaø truyeàn thoáng giaùo hoäi bò gaït boû. Luther chuû tröông giaûi kinh theo nghóa ñen, tìm hieåu caâu vaên theo caùch keát caáu vaên phaïm. Tìm yù nghóa thuoäc linh cho chính mình. OÂng cuõng phuû nhaän giaù trò cuûa phöông phaùp Allegory. Calvin theâm vaøo yeáu toá lòch söû cho vieäc giaûi kinh. Ñaët khuùc KT trong boái caûnh lòch söû vaø hieåu theo yù nghóa trong thôøi gian ñoù.
- Ñeán theá kyû XVII, XVIII, khi ngöôøi ta tìm ñöôïc baûn KT baèng ngoân ngöõ goác baèng tieáng Hy-laïp, vaán ñeà nguyeân baûn ñöôïc ñaët laïi ñoàng thôøi cuõng chuù yù ñeán vaên chöông cuûa KT. Thôøi gian naøy cuõng laø luùc phong traøo duy lyù phaùt trieån maïnh. Ngöôøi ta baûo vôùi lyù trí khoâng cuõng coù theå hieåu ñöôïc KT.
- Theá kyû XX, trong thôøi kyø chuùng ta, ngöôøi ta giaûi thích theo yù nghóa chính mình. Moät mình toâi ñoái dieän vôùi KT caùch hieän sinh. Cuõng nguyeân cöùu Kinh Thaùnh theo caùch nhìn lòch söû. Vaán ñeà ngöõ nguyeân cuõng ñaët laïi, aùp duïng ngöõ nguyeân hoïc ñeå giaûi nghóa. Trong thôøi kyø chuùng ta cuõng coù nhieàu tröôøng phaùi hieåu KT khaùc nhau.
* Toùm laïi ta coù theå phaân chia naêm tröôøng phaùi giaûi kinh:
1-Giaûi kinh theo loái noùi boùng (Allegory): nghóa ñen ñöôïc xem laø phöông tieän truyeàn ñaït yù nghóa thuoäc linh chuyeân chôû yù töôûng saâu xa hôn. Theo nguyeân taéc cuûa Philo, neáu ñoïc choå naøo khoâng xöùng ñaùng vôùi Ñöùc-Chuùa-Trôøi phaûi giaûi nghóa theo loái aån duï.
2- Giaûi theo nghóa ñen: KT noùi sao thì hieåu nhö vaäy. Hieåu Kinh Thaùnh theo töøng lôøi. YÙ nghóa tröôùc nhaát phaûi laø nghóa ñen. Tröôøng phaùi naøy sau döïa theâm vaøo lòch söû, vaên phaïm trieát lyù ñeå giaûi nghóa.
3- Giaûi kinh caùch boài linh: duøng Kinh Thaùnh ñeå ñöa con ngöôøi vaøo kinh nghieäm thaàn bí. KT khoâng xem nhö cuoán saùch giaùo ñieàu, thaàn hoïc khoâng quan trong nhöng xem KT nhö moät phöông tieän giuùp cho söï lieân laïc thaàn bí vôùi Thieân Chuùa.
4- Phaùi töï do (caáp tieán): xem lyù trí quan troïng, baûo ngöôøi ta coù theå duøng lyù trí ñeå hieåu Kinh Thaùnh thay vì duøng Kinh Thaùnh ñeå ñoaùn ñònh, laïi duøng söï khoân ngoan cuûa con ngöôøi, thaáy choã naøo phi lí thì phuû nhaän.
5- Giaûi kinh theo taân chaùnh thoáng phuû nhaän söï voâ ngoä cuûa KT. Phuû nhaän söï linh caûm cuûa KT. Giaûi nghóa theo tính caùch huyeàn nhieäm. Hoï cuõng giaûi nghóa KT theo caùch hieän sinh, töùc laø KT chæ coù yù nghóa vôùi ai ñoái thoaïi vôùi KT. Moãi ngöôøi trong moãi hoaøn caûnh rieâng cuûa mình seõ nhaän ñöôïc söï soi saùng rieâng. Thaåm quyeàn cuûa KT naèm trong söû tính cuûa KT.
CHÖÔNG HAI:
HEÄ THOÁNG GIAÛI NGHÓA CUÛA CHUÙNG TA (GIAÙO HOÄI CAÛI CHAÙNH)
I- NEÀN TAÛNG:
Neàn taûng cuûa nguyeân taéc giaûi nghóa cuûa Giaùo hoäi Tin Laønh laø: KT ñöôïc ÑCT haø hôi. Vì thöøa nhaän KT ñöôïc ÑCT haø hôi neân chuùng ta thaáy coù nhöõng ñieåm khaùc bieät vôùi caùch giaûi nghóa vaên chöông coå ñieån.
1- Löu yù tôùi phöông tieän sieâu nhieân vaø xem ñoù laø moät söï thaät ñöôïc maëc khaûi. Trong khi ñoù, nguyeân cöùu vaên chöông coå ñieån thì nhöõng gì coù tính caùch thaàn thaùnh ñeàu ñaùng ñöôïc ngôø vöïc, vaø keá laø trí töôûng töôïng cuûa con ngöôøi.
2- Nhaän söï khaûi thò tieäm tieán,töùc laø tin raèng coù nhöõng yù nghóa môùi trong nhöõng chöõ cuõ.
3- Khaûo cöùu KT theo yù nghóa thuoäc linh vôùi ñöùc tin, tin caäy, kænh kieàn, caàu nguyeän.
4- Löu yù nhöõng vaán ñeà nhö: tröôùc giaû,nieân hieäu,vaø bieát chaéc raèng söï nguyeân cöùu ñaày ñuû seõ chöùng minh söï chaân chính vaø ñaùng tin cuûa KT.
II- MUÏC ÑÍCH:
Muïc ñích cuûa KT laø gaây neân keát quaû thuoäc linh treân ñôøi soáng ñoïc giaû. Nhö theá moïi söï giaûi nghóa laø ñem laïi keát quaû thuoäc linh cho ngöôøi nghe.
III- PHÖÔNG PHAÙP KHAÛO SAÙT:
A- Nguyeân taéc cô baûn: coù ba nguyeân taéc ñöôïc duøng cho phöông phaùp giaûi kinh cuûa chuùng ta:
1- Tröïc giaûi: töùc laø giaûi nghóa theo nghóa ñen. Theo phöông phaùp naøy khi tìm yù nghóa cuûa moät caâu, thì caên cöù treân yù nghóa cuûa caâu aáy duøng trong tröôøng hôïp thoâng thöôøng. Moïi nghóa thöù nhì cuûa baûn vaên nhö hình boùng, nguï ngoân, töôïng tröng ñeàu caên cöù treân nghóa ñen. Theo phöông phaùp naøy khoâng xoùa boû nhöõng yù nghóa töôïng tröng, hình boùng, nhöng tuøy theo tính chaát cuûa caâu vaên. Neáu thaáy caàn thì giaûi theo nghóa khaùc hôn laø cöù theo nghóa ñen.( Thí duï: ‘’Ta laø caây nho...’’. Chuùng ta thaáy raèng giaûi theo tröïc giaûi thì ñuùng hôn caû. Ñuùng vôùi tính chaát cuûa söï haø hôi, khi ÑCT phaùn vôùi loaøi ngöôøi, Ngaøi duøng chöõ vaø tö töôûng cuûa loaøi ngöôøi ñeå truyeàn ñaït. Vì theá chuùng ta hieåu theo ngoân ngöõ thoâng thöôøng cuûa chuùng ta.)
2- Vaên hoùa: ÔÛ ñaây chæ veà moïi ñöôøng loái, caùch thöùc, sinh hoaït cuûa moät daân toäc. Chuùng ta caàn bieát roõ vaên hoùa cuûa thôøi ñaïi cuoán saùch maø chuùng ta khaûo saùt. Nhöõng ñieàu ñoù laø yeáu toá caàn thieát giuùp chuùng ta hieåu taùc giaû muoán noùi gì. Nhôø hieåu vaên hoùa cuûa thôøi ñaïi ñoù ta môùi hieåu ñuùng yù nghóa cuûa caâu vaên trong saùch maø ta ñang khaûo saùt. Vaán ñeà naày goàm caû ñòa lyù, söû, chính trò, xaõ hoäi, toân giaùo.
3- Bình giaûi: coù nghóa laø moïi söï giaûi nghóa moät yù cuûa KT ñeàu ñöôïc caên cöù treân nhöõng lyù côù xaùc ñaùng. Moïi söï giaûi nghóa ñeàu phaûi coù nhöõng baèng chöùng ñeå chöùng minh, nhöõng ñieàu ñöa ra ñeå chöùng minh coù theå laø lòch söû, ngoân ngöõ, vaên phaïm, thaàn hoïc, vaên hoùa...Lôøi giaûi nghóa naøo khoâng coù nhöõng caên cöù xaùc thöïc chæ ñöôïc goïi laø giaû thuyeát.
Ba nguyeân taéc naøy caáu keát vôùi nhau thaønh nguyeân taéc giaûi kinh cuûa caûi chính giaùo. Coù nhieàu lôïi ñieåm,tuy nhieân neân nhôù raèng ñaây chæ laø nhöõng nguyeân taéc maø thoâi.
B- AÙp duïng caùch khaûo saùt baûn vaên:
Trong phaàn naøy chuùng ta seõ luaän veà caùch thöùc ñeå aùp duïng caùc nguyeân taéc giaûi kinh, töùc laø ñaûo caâu hoûi:’’ Laøm theá naøo toâi hieåu yù nghóa caâu naøy ?’’. Ñeå coù theå hieåu ta ñi laàn löôït caùc phaàn sau:
1- Khaûo saùt töø ngöõ: chöõ laø ñôn vò caáu taïo tö töôûng, muoán khaûo saùt chöõ ta phaûi:
a- Ngöõ nguyeân: goác cuûa töø ngöõ coù nghóa gì ? Ta phaûi ñi veà nguyeân nghóa cuûa töø ngöõ ñeå hieåu. Duøng taøi lieäu ñeå tìm kieám, nhaát laø trong LEXICON. Chuùng ta tìm xem chöõ ñöôïc caáu keát nhö theá naøo.( Thí duï: ñòa nguïc...keát hôïp bôûi...; khoâng vaø ñoäng töø thaáy; Hoäi thaùnh ñöôïc keát hôïp bôûi...; ôû ngoaøi vaø ñoäng töø goïi...)
Chöû :Hoäi Thaùnh laø: EKKLESIA. goàm 2 töø gheùp laïi: EK + KLESIA. coù nghæa laø : moät nhoùm ngöôøi ñöôïc keâu goïi ra khoûi.
Icor 11.29 “ uoáng ruûa saû”
Giaêng 1.12: “ ñöôïc ban cho quyeàn bính-authority “ chöù khoâng phaûi ñöôïc quyeàn pheùp –power.
Roâm 5.6: “baát löïc” chöù khoâng phaûi bò yeáu ñuoái. 5.8: “toäi nhaân” –chöù khoâng phaûi laø-keû coù toäi.
Gioáng nhö trong Roâm 8.29:SUMMOPHISO ñöôïc duøng chæa coù 2 laàn trong T.ÖÙ.( Phil.3.21) coù nghóa laø:gioáng caû hình theå laãn baûn chaát. khaùc vôùi chöû:SUSCHEMATIZO: chæ gioáng veà hình thöùc maø thoâi.
CV 17.6: “ Ñaûo loän xaõ hoäi” “ñaûo loän theá giôùi”.
b- So saùnh: duøng KT phuï daãn, Kinh tieát saùch daãn...ñeå so saùnh vaø tìm kieám trong ñoaïn naøy töø ngöõ ñoù coù nghóa gì, trong ñoaïn khaùc noù coù nghóa gì ? Nhôø so saùnh chuùng ta coù theå bieát roõ chöõ cuøng goác, nhöng coù yù nghóa khaùc nhau trong töøng ñoaïn vaên khaùc nhau. Nhôø so saùnh chuùng ta coù theå bieát ñöôïc taùc giaû dieãn taû cuøng moät yù nhöõng lôøi vaên, chöõ duøng khaùc nhau. Hôn nöõa nhôø so saùnh chuùng ta coù theå bieát ñöôïc yù nghóa vaø söùc maïnh cuûa töøng chöõ trong nguyeân vaên, trong khi baûn dòch khoâng coù gì khaùc nhau.
chöû : “nguõ” KATHEWDO(Mathiô 9.24) khaùc vôùi chöû :”nguõ” töùc laø cheát Mathiô 27.52 CV 20.9.
chöû: “TAØ GIAÙO” ñöôïc duøng chung moät chöû vôùi nghóa: “phe ñaûng”- trong CV 24.14/II Phierô 2.2/ khaùc vôùi “Taø thuaät”.
Chöû “coù theå” trong Heb 7.25 coøn coù nghóa laø: “chaéc chaén”.
Mathiô 16.19 & 18.18 & giaêng 21.23: Caàm vaø tha toäi.Ai ? cho Phierô hay moïi moân ñoà?
c- Lai lòch töø ngöõ: töø ngöõ bieán ñoåi nhö theá naøo ? qua thôøi gian noù mang theâm yù nghóa gì ?( TD: Heâb 5:7 noùi Chuùa Jeâsus daâng lôøi caàu nguyeän, naøi xin. Chöõ ‘’naøi xin’’ñaây goác chöõ ôû Ba Tö, duøng khi moät ngöôøi muoán caàu xin moät vò quan xöû ñieàu gì cho mình, phaûi mang theo leã vaät ñeå noùi leân loøng tha thieát muoán caàu xin. Trong caâu naøy Chuùa Jeâsus ñeán vôùi Cha vôùi taám loøng tha thieát ñoù; Mathiô 5:41: ‘’ñi theâm daëm thöù hai’’. Do phong tuïc Do Thaùi, neáu nhaø vua sai ai mang vaät gì cho mình thì ngöôøi ñoù coù quyeàn baét daân mang theá cho mình moät daëm).
Phaùi : “EPICURE” CV 17.18 laø moät phaùi trieát hoïc Hylaïp xuaát hieän tröôùc ñoù vaøo theá kyû……
d- So saùnh vôùi nhöõng thöù tieáng khaùc: leõ dó nhieân duø raèng baûn dòch ta coù raát hay nhöng khoâng theå noùi raèng noù hoaøn haûo.Vì nhu caàu, ta coù theå tra cöùu theâm caùc baûn vaên cuûa tieáng khaùc maø ta bieát nhö tieáng Anh ,Phaùp, Haùn...Tröôùc nhaát ta coù theå xem baûn vaên Hy-laïp roài xem qua caùc baûn dòch khaùc nhau ñeå tìm hieåu nguyeân yù nghóa cuûa KT.
2-Vaên phaïm, cuù phaùp: Ta caàn ñeå yù xem töøng chöõ duøng döôùi hình thöùc naøo : Danh töø, Ñoäng töø, Traïng töø ...nhaát laø caùc giôùi töø. Cuõng caàn tra cöùu theâm vaên phaïm Hy-laïp vì vaên phaïm Hy-laïp phöùc taïp nhöng raát roõ raøng. Ñoäng töø trong tieáng Hy-laïp phaûi tìm xem ôû töø naøo, theá naøo, caâu naøo...Trong tieáng Vieät, ta khoâng phaân bieät ñöôïc nhöõng caùch nhö thì,theå...(TD: Giaêng 1:1:’’Ban ñaàu coù Ngoâi Lôøi’’: Ñoäng töø ñöôïc duøng ôû thì inperfect dieãn taû yù töôûng coù töø ban ñaàu vaø tieáp tuïc coù maõi). Caàn khaûo saùt kyõ vaên phaïm ñeå coù theå bieát roõ yù nghóa thaàn hoïc trong vieäc söû duïng töø ngöõ.(TD: Giaêng 1:14 ’’Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân xaùc thòt’’: Ñoäng töø ‘’trôû neân’’ trong tieáng Hy-laïp duøng thì Aoris chæ haønh ñoäng vaø söï kieän ñaõ qua trong moät thôøi ñieåm nhaát ñònh ôû quaù khöù). Ta cuõng caàn chuù yù ñeán thaønh ngöõ, nôi yù nghóa cuûa moät caâu.
Roâm 5.9- 10: “ Shall be Save”
Philip 4.13 “Ban naêng löïc” chöù khoâng phaûi laø “ Theâm söùc”
Roâm 8.30 “ ñaõ ñöôïc vinh hieån”
Giaêng 14.17 “Ñöùc Thaùnh Linh oûÛ vôùi & Ñöùc Thaùnh Linh ôû trong”
Ñoái chieáu ñeå tìm hieåu: Kinh Thaùnh giaûi nghóa Kinh Thaùnh.
“ÔÛ vôùi” : Mathiô 10: hoï haàu vieäc Chuùa,töø giaû gia ñình theo Ngaøi, hoï trôû neân ngheøo thieáu vaø vui loøng hy sinh, kinh nghieäm pheùp laï…
“OÛ trong”CV 2. 1- 4,
3- Boái caûnh maïch-vaên: Sau khi khaûo saùt töø ngöõ, vaên phaïm, nhieàu khi chuùng ta chöa quaû quyeát moät caâu naøo ñoù coù nghóa gì, vì theá ta phaûi khaûo saùt veà boái caûnh.
a- Boái caûnh vaên hoùa: Saùch naøy vieát veà thôøi gian naøo, vaên hoùa ra sao, aûnh höôûng giöõa vaên hoùa vaø khuùc KT nhö theá naøo...(TD: Saùch Caùc quan xeùt thôøi vaên hoùa ñaïi saùch Khaûi huyeàn chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoùa Hy-laïp). Ta ñaët mình trong boái caûnh vaên hoùa thôøi ñoù ñeå tìm hieåu khuùc KT. Chuùng ta phaûi tìm xem ngöôøi ñöôïc vieát cho hay ñoïc giaû thôøi ñoù suy nghó nhö theá naøo, khaùc vôùi chuùng ta ngaøy nay ra sao (TD: Malachi 1:2-3 ‘’Ta yeâu Gia-coáp vaø gheùt EÂsau’’: ngöôøi Do Thaùi coù thoùi quen noùi nghòch ñeå nhaán maïnh yù nghóa caàn nhaán maïnh, ñeå chöõ “yeâu” ñöôïc nhaán maïnh, chöõ “gheùt” ñöôïc ñi keøm theo chöù khoâng phaûi ÑCT taây vò ñaâu. (TD: Luca 14:26 “Ai muoán theo ta thì phaûi gheùt taát caû ...” chuùng ta caàn phaûi hieåu theo loái ngöôøi Do Thaùi. Neáu chuùng ta khoâng ñaët mình trong boái caûnh vaên hoaù cuûa daân Do Thaùi, coù leû chuùng ta thaáy söï ñoøi hoûi cuûa Chuùa quaù voâ lyù, ngöôøi Do Thaùi khoâng chuù yù ñeán phöông caùch haønh vaên, khoâng chuù yù ñeán phöông caùch lòch söû nhöng hoï muoán noùi leân yù hay söï kieän nhaèm cuûng coá Ñöùc-tin cho nhau. Hoï cuõng coù thoùi quen duøng vaên ngöôøi khaùc trích vaøo vaên cuûa mình nhöng khoâng noùi xuaát xöù. Neân ta thaáy nhieàu khi ñoät nhieân gioïng vaên thay ñoåi. Hoï cuõng coù thoùi quen laëp laïi caâu chuyeän maëc duø phaàn tröôùc ñaõ noùi roài. Vôùi ngöôøi Do Thaùi nhöõng ñieàu naøy ñöôïc xem laø chuyeän thöôøng.
Giaêng 7.37,38 –Leã gì?Leã naày où yù nghóa gì vôùi “nöôùc haèng soáng “ maø Chuùa Jesus giôùi thieäu?
Ñoái chieáu: Leâv 23.34
-Ngaøy SaBat ( CV 1. 13)
-Thaùnh Kinh ñòa lyù : ta caàn bieát veà khoaûng caùch cuûa hai thaønh phoá ñeå tìm thôøi gian di chuyeån vaø cuõng do ñoù tìm yù nghóa.
b-Boái caûnh caû KT: Ta phaûi nhìn ñoaïn KT ta ñang khaûo saùt trong töông quan vôùi caû saùch, caû KT. (TD: Söï cöùu roãi phaûi ñöôïc nhìn qua toaøn theå KT chöù khoâng neân ñoïc vaøi caâu roài cho laø yù nghóa cuûa toaøn theå lôøi ÑCT.
Muoán hieåu saùch Heâb. baïn phaûi ñoïc Leâvikyù, muoán hieåu Kthò, baïn phaûi ñoïc Daniel.
Saùch EÂxôra töông quan vôùi saùch Neâheâmi; Rutô vaø caùc quan xeùt.
Vôùi saùch Galati –phaûi tìm hieåu veà trieát lyù cuûa Trí Hueä phaùi thôøi baáy giôø.
c-Töông quan vôùi muïc tieâu caû saùch: Moãi saùch ñeàu nhaém vaøo moät muïc ñích chính naøo ñoù. (TD: saùch Mathiô nhaém cho ngöôøi Do Thaùi neân trình baøy Chuùa Jeâsus laø Vua; Saùch Giacô nhaán maïnh ñeán phöông dieän thöïc haønh do ñoù ta phaûi ñaët moät khuùc KT naøo ñoù cuûa Giacô vaøo yù muoán thöïc haønh. Saùch Roâma trình baøy yù töôûng xöng nghóa bôûi ñöùc tin, ta phaûi ñaët khuùc KT naøo ñoù trong thö Roâma lieân quan ñeán caû saùch Roâma.
Taïi sao Phaoloâ nhaäp ñeà laø thö Corinh toâ baèng söï giôùi thieäu I Cor 1.17- 30?
Vì oâng saép cho ngöôøi ñoïc bieát giaûi phaùp cho vaán ñeà laø quyeàn naêng Thaäp töï giaù.
Muoán hieåu Roâma 12.1- 2 ta phaûi hieåu caùc ñoaïn 3:- 8: Vì ñoù laø keát quaû cuûa leõ ñaïo.
d- Töông quan vôùi maïch-vaên: Ñeå traùnh vieäc ñoaïn, chöông chuû nghóa, chuùng ta phaûi khaûo saùt khuùc KT ñoù trong caùc yù töôûng ñi tröôùc vaø sau noù.
II Cor 3:& 4: coù lieân heä vôùi ñoaïn 6:
4- Vaên theå: Loái haønh vaên luoân luoân aûnh höôûng leân yù töôûng maø taùc giaû muoán dieãn ñaït. (TD: vieát theo theå lòch söû, thaät söï laø nhöõng chuyeän coù thaät. Nhöng vôùi loái thi ca thì phaûi nhìn theo söï töôûng töôïng. Neáu vieát theo luaän thuyeát thaàn hoïc ta phaûi duøng taâm suy nghó. Tuøy theo theå vaên maø taùc giaû dieãn taû yù töôûng cuûa mình). Thi ca,Chaâm ngoân,Nhaõ ca laø theå thô ca
5- Tham khaûo: Ta phaûi nghieân cöùu nhöõng caâu töông töï trong caùc saùch khaùc trong KT. Laøm nhö vaäy, seõ luoân luoân taïo söï ích lôïi cho ta.
a- Töông quan gioáng nhau veà yù nghóa: Moät soá töø ngöõ khaùc nhau nhöng dieãn taû moät yù nghóa. (TD: Vöông quoác, Nöôùc ÑCT, nôi vinh hieån...), hay cuøng moät chöõ nhöng coù nhöõng yù nghóa khaùc nhau. (TD: desphesh coù nghóa laø “linh hoàn” nhöng ôû saùch Saùng theá kyù 2:7 dòch laø “sanh linh”, Xuaát 1:6 dòch laø “ngöôøi”, I-Phie 1:2 dòch laø “loøng”). Tìm hieåu veà töông quan aâm phuû vôùi hoà löûa ñôøi ñôøi; giöõa thieân ñaøng vaø Baradi. Haõy tìm caùch duøng yù nghóa khaùc nhau trong saùch Chaâm ngoân khi duøng chöû: “linh hoàn,taám loøng, loøng ngöôøi,hoàn.”
b- Töông quan veà quan nieäm: Coù theå coù hai quan ñieåm gioáng nhau nhöng dieãn taû khaùc nhau (TD: Heâb 2 vaø Philíp 2 cuõng dieãn taû söï nhaäp theå cuûa Chuùa Jeâsus nhöng qua hai caùch trình baøy khaùc nhau); dieãn taû caùc khía caïnh khaùc nhau (TD: Roâma 3 vaø Heâb 10 cuøng ñeà caäp ñeán söï cöùu chuoäc nhöng hai caùch khaùc nhau).
Ví duï : quan nieäm giöõa hai saùch Roâma vaø Jacô veà vaán ñeà ñöùc tin.
hay quan nieäm cuûa Saloâmoân qua saùch Truyeàn Ñaïo vôùi quan nieäm soáng cuûa Phaoloâ qua caùc thö tín..
töông quan quan nieäm veà tình yeâu giöõa Ñaáng Christ vaø Hoäi Thaùnh qua saùch Nhaõ ca ñoái chieáu vôùi caùc thö tín thaàn hoïc T.Ö.Ù
c- Ñoái chieáu : Coù nhieàu tröôøng hôïp chuùng ta phaûi ñoái chieáu ñeå hieåu roõ yù nghóa hôn. Thí duï:
- Boán saùch tin laønh tham khaûo.
- Coâng vuï caùc söù ñoà vaø ñôøi soáng Phaoloâ trong caùc thö tín maø oâng cho bieát.
- I, II-Caùc Vua vôùi I, II-Söû Kyù
- Xuaát EÂdíptoâ vaø Phuïc truyeàn
- Vaøi ñoaïn Thi thieân vaø nhöõng lôøi tieân tri nhaéc laïi lòch söû Israel
-Tieân tri vaø thôøi ñaïi cuûa hoï trong caùc saùch lòch söû.
-ñoái chieáu giöõa saùch Heâb vaø saùch Leâvi.
6- Bieåu töôïng: Chuùng ta caàn hoïc taäp ñeå bieát ngoân ngöõ coù tính caùch bieåu töôïng (hình boùng). Ngöôøi ta phaân bieät ra nhieàu loaïi : Bieåu töôïng dieãn taû caùc yù nieäm (TD: Coâloâse 3:5 gieát cheát caùc chi theå); Bieåu töôïng coù tính caùch nguï ngoân (TD: nhöõng caâu chaâm ngoân ...) muoán giaûi nghóa ta caàn phaûi nghieân cöùu nhieàu taøi lieäu khaùc.
Caùc bieåu töôïng baøy toû qua cuûa leã vaø ñeàn taïm trong saùch Leâvi
Ñöùc Thaùnh Linh ñöôïc bieåu töôïng bôûi caùc hình aûnh: chim boà caâu,nöôùc ,löûa
IV- NHÖÕNG QUI LUAÄT CHUNG VEÀ NGUYEÂN TAÉC GIAÛI NGHÓA KT:
1-Khi giaûi nghóa KT phaûi luoân luoân nhôù raèng KT laø chaân lyù thieâng lieâng cuûa ÑCT vaø chaân lyù ñöôïc maëc khaûi thích öùng vôùi lyù trí con ngöôøi, thích öùng vôùi tình traïng, khaû naêng, hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi khi nhaän maëc khaûi. Maëc khaûi cuõng döïa vaøo loái suy luaän hieåu bieát cuûa thôøi baáy giôø, ñoàng thôøi cuõng döïa vaøo nhöõng vaät duïng, hình aûnh maø con ngöôøi thôøi baáy giôø bieát. ÑCT khoâng theå maëc khaûi chính Ngaøi theo caùch cuûa Ngaøi nhöng theo phöông tieän sao cho con ngöôøi trong thôøi ñieåm ñoù bieát ñöôïc chính Ngaøi. Do ñoù, hình thöùc giaûi baøy coù tính caùch nhaân-hình haàu cho con ngöôøi thaáy ñöôïc gaàn guõi vôùi Ngaøi, khoâng xem Ngaøi nhö moät Ñaáng thieâng lieâng xa laï. Chuùng ta ñöøng chuù yù nhieàu vôùi nghóa ñen hay boùng nhöng phaûi bieát ÑCT muoán cho con ngöôøi bieát ñieàu gì.
-khoâng vöôït quaù trí naõo con ngöôøi.
-bình dò, deã hieåu gaàn guõi cho moïi löùa tuoåi nhöng khoâng traàn tuïc;khoâng cao xa,khoâng huyeàn hoaëc.
-Ngaøi maëc khaõi chính Ngaøi theo caùch loaøi ngöôøi coù theå hieåu ñöôïc.
2-Giaûi nghóa KT trong söï phuø hôïp vôùi toaøn theå: Phaûi giaûi nghóa KT caùch nhaát trí, hoøa hôïp. taát caû nhöõng gì ñöôïc giaûi nghóa phaûi phuø hôïp vôùi chaân lyù. KT khoâng theå giaûi nghóa khuùc naøy choáng ñoái khuùc khaùc. Ta chæ coù theå giaûi thích trong töông quan boå tuùc maø thoâi, phaûi luoân luoân nhôù raèng KT coù söï hieäp nhaát.
-Ñöùc Thaùnh Linh: Joâeâl 2.28- 30 > Giaêng 1.33>7.37>14.15- 26>16.12- 15>20.22> CV 1.5- 8> 2.1- 4
-Daniel > Khaûi thò
3- Phaûi bieát nhöõng vaán ñeà naøo caàn thieát thì ñaõ ñöôïc khaûi thò caùch roõ raøng: coù nghóa laø nhöõng chaân lyù naøo caàn yeáu ñeàu ñaõ ñöôïc noùi roõ raøng, nhieàu laàn nhö theå cho ta traùnh rôi vaøo moät soá leäch laïc. Nguyeân taéc naøy giuùp cho ta traùnh ñöôïc caùch döïa vaøo moät hai caâu KT roài ñöa ra moät giaùo lyù quan troïng (TD: Chæ döïa vaøo moät hai caâu trong saùch Maccabeâ maø ñöa ra giaùo lyù veà loø luyeän toäi.
4- Moïi söï giaûi thích cuûa chuùng ta phaûi döïa vaøo ngoân ngöõ goác: Döïa vaøo nguyeân baûn giuùp ta traùnh ñöôïc söï sai laàm cuûa vieäc dòch.
5- Phaûi nhaän raèng coù nhieàu khuùc saùch chuùng ta chöa (hay khoâng) theå giaûi thích nghóa ñöôïc.
6- Phaûi daønh öu tieân cho nhöõng caâu coù yù nghóa roõ raøng: Nguyeân taéc naøy giuùp ta traùnh ñöôïc söï nhaán maïnh caùi khoâng roõ raøng ñöa ñeán choã leäch laïc söï hieåu bieát veà KT cuûa chuùng ta (TD: Söï soáng laïi cuûa keû cheát. Nhöõng choã khaùc trong KT coù ñeà caäp nhöng trong ICoârinhtoâ 15 thì roõ raøng nhaát. Nhö theá, ta phaûi duøng ICoârinhtoâ 15 thay vì duøng nhöõng choã khaùc).
7- Kieåm soaùt laïi söï giaûi nghóa baèng caùch tham khaûo caùc ngaønh hoïc khaùc nhö thaàn hoïc, khaûo coå, ñòa chaát, söû, khoa hoïc...Cuõng xem nhöõng saùch giaûi nghóa khaùc ñeå bieát söï suy nghó cuûa mình vaø cuûa ngöôøi khaùc gioáng hay khaùc nhau nhöõng ñieåm naøo.
8- Phaûi thöôøng xuyeân so saùnh giöõa Taân Öôùc vaø Cöïu Öôùc tìm xem chuùng coù nhöõng töông quan nhö theá naøo, Phaûi hieåu Taân Öôùc döôùi aùnh saùng cuûa Cöïu Öôùc vaø ngöôïc laïi.
CHÖÔNG BA:
CAÙCH DUØNG KINH THAÙNH
A- GIAÛI NGHÓA KT VEÀ PHÖÔNG DIEÄN THAÀN HOÏC.
I- GIÔÙI THIEÄU:
Qui ñònh caùch duøng KT ñöùng veà phöông dieän thaàn hoïc laø moät phaàn cuûa nguyeân taéc giaûi nghóa KT. Söï giaûi nghóa veà phöông dieän thaàn hoïc coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:
1- YÙ nghóa cuûa leõ ñaïo ñöôïc caên cöù treân yù nghóa vaên phaïm.
2- Xem xeùt toång quaùt moã baèng côù cuûa KT veà vaán ñeà thaàn hoïc.
II- LEÕ CAÀN CUÛA PHAÀN NAØY:
Söï giaûi nghóa KT vaø heä thoáng caùc vaán ñeà thaàn hoïc ñöôïc KT noùi ñeán laø vieäc caàn yeáu vì:
1- Chính Ñaáng Christ laø giaùo sö veà thaàn hoïc.
2- Söï hieåu bieát veà thaàn hoïc giuùp cho Ñöùc tin Cô ñoác nhaân coù söï vöõng vaøng.
III- NGUYEÂN TAÉC GIAÛI KINH VEÀ PHÖÔNG DIEÄN THAÀN HOÏC.
Chuùng ta coù vaøi nguyeân taéc khi giaûi kinh veà phöông dieän thaàn hoïc nhö sau:
1- Chuùng ta phaûi ñöùng treân tö theá laø ngöôøi ñaõ ñöôïc cöùu ñeán vôùi KT vaø tìm caùch laøm cho nhöõng leõ ñaïo troïng yeáu ñöôïc roõ raøng .
2- Phaàn chính cuûa vieäc naøy vaãn caên cöù treân nghóa ñen cuûa KT theo caùc nguyeân taéc giaûi kinh ñaõ ñöôïc ñöa ra.
3- Giaûi thích veà vaên phaïm tröôùc khi laäp thaønh heä thoáng thaàn hoïc. Coù nghóa laø muoán tìm nhöõng leõ ñaïo chaân chính, ta phaûi nguyeân cöùu KTcaùch kyõ löôõng, tìm toøi trong saùch KT chöù khoâng phaûi ôû caùc saùch thaàn hoïc beân ngoaøi .
4- Muoán xaùc ñònh moät leõ ñaïo naøo ñoù khoâng ñöôïc ñem nhöõng chöùng minh ngoaøi KT. Chuù yù raèng coù vaøi vaán ñeà khoâng theå naøo giaûi ñaùp ñöôïc vì KT khoâng noùi caùch roõ raøng.
5- Söï giaûi nghóa KT veà phöông dieän thaàn hoïc phaûi ñi ñeán heä thoáng. Nhöõng leõ ñaïo phaûi lieân heä vôùi nhau caùch hôïp lyù. Ñieàu naøy coù nghóa laø:
a- Leõ ñaïo laáy töø KT phaûi ñöôïc saép xeáp caùch roõ raøng theo heä thoáng.
b- Nhöõng leõ ñaïo naøy phaûi aên khôùp vôùi nhau vaø lieân heä vôùi nhau caùch chaët cheõ.
6- Khi ñöa ra nhöõng caâu naøo ñeå laøm baèng chöùng cho leõ ñaïo, ta phaûi caån thaän:
a- Caâu baèng chöùng phaûi chính ñaùng vaø ñuùng.
b- Caâu baèng chöùng phaûi hôïp vôùi yù nghóa cuûa maïch vaên (Coù nghóa laø caâu aáy khoâng phaûi naèm trong tröôøng hôïp “ñoaïn chöông chuû nghóa”
7- Nhöõng ñieàu naøo khoâng ñöôïc ÑCT khaûi thò töùc KT khoâng noùi ñeán caùch roõ raøng thì khoâng trôû thaønh giaùo lyù ñöôïc (TD: Hoäi thaùnh coâng giaùo thöøa nhaän nhöõng lôøi daïy doã cuûa nhöõng truyeàn thuyeát, cuûa Giaùo hoaøng vaø nhöõng quyeát ñònh cuûa giaùo hoäi nghò. Chuùng ta theo nguyeân taéc naøy khoâng thöøa nhaän nhöõng ñieàu aáy.
8- Khi giaûi kinh veà phöông dieän thaàn hoïc phaûi luoân luoân nhôù ñeán tính chaát thöïc tieån cuûa KT. Lyù thuyeát thuaàn tuùy vaø nhöõng tö töôûng tröøu töôïng khoâng coù trong KT.
9- Khi giaûi kinh veà phöông dieän thaàn hoïc phaûi nhaän bieát traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi Hoäi thaùnh. Hoï phaûi nhaän bieát traùch nhieäm cuûa hoï ñoái vôùi ÑCT vaø loaøi ngöôøi. Linh hoàn cuûa nhieàu ngöôøi coù theå bò aûnh höôûng vôùi nhöõng lôøi daïy doã cuûa nhaø giaûi kinh.
B- DUØNG KT ÑEÅ BOÀI LINH VAØ VEÀ PHÖÔNG DIEÄN THÖÏC HAØNH:
I- Lôøi giôùi thieäu: Noäi dung chính cuûa KT nhö trong 2:15-17 : coù muïc ñích nuoâi döôõng con caùi ÑCT tröôûng thaønh trong leõ ñaïo, coù ñôøi soáng vöõng vaøng vaø ñaày daãy nhöõng boâng traùi toát laønh.
Nhö theá ngöôøi giaûi ngóa KT phaûi chuù troïng ñeán phöông dieän thöïc haønh, töùc laø naâng ñôõ laøm sao haàu cho ngöôøi thuoäc veà ÑCT coù keát quaû cho nhaø Ngaøi. Muoán giaûi kinh boài linh chuùng ta phaûi:
1- Döïa vaøo caùc nguyeân taéc: Vieäc ñaàu tieân ñeå traùnh leäch laïc laø döïa vaøo nhöõng nguyeân taéc toång quaùt maø ta ñaõ hoïc ñeå khaûo saùt KT. Chuùng ta coi chöøng rôi vaøo tình traïng thieâng lieâng hoùa (TD: Söû kyù khoâng coù yù ngóa thieâng lieâng).
2- Phaûi bieát KT laø saùch noùi veà nhöõng nguyeân taéc hôn laø caùc chi tieát: Coù nhieàu söï chæ daãn ñaïi khaùi vaø ñaëc bieät giuùp ñôøi soáng tín ñoà, nhöng phaàn chính cuûa KT laø neâu ra nhöõng nguyeân taéc coù theå aùp duïng cho moïi ngöôøi trong moïi thôøi ñaïi.
3- KT nhaán maïnh veà tinh thaàn beân trong hôn laø caùi lôùp toân giaùo beân ngoaøi.
4- Ñoái vôùi nhöõng lôøi khuyeân daïy, chuùng ta neân theo tinh thaàn cuûa caâu aáy hôn laø theo saùt nghóa ñen cuûa töøng chöõ moät (TD: Mathiô 5:29-30 noùi ñeán tinh thaàn phaûi coù ñoái vôùi toäi loãi). Tuy nhieân hieåu theo tinh thaàn khoâng coù nghóa laø boû nghóa ñen cuûa lôøi khuyeân daïy.
5- Nhöõng maïng leänh ñöôïc dieãn taû baèng phong tuïc, vaên hoùa xöa cuûaa ngöôøi Do Thaùi phaûi ñöôïc giaûi thích laïi baèng vaên hoùa cuûa chuùng ta ngaøy nay.
II- Tìm tính boài linh qua göông maãu KT ghi laïi:
Ñôøi soáng cuûa nhöõng nhaân vaät ghi laïi trong KT cho ta nhieàu höôùng daãn thuoäc linh, cuõng nhö nhieàu bieán coá.
1- Chuùng ta phaûi phaân bieät nhöõng gì KT ghi, nhöõng gì KT taùn thaønh.
2- Chuùng ta coù theå öùng duïng cho chính mình nhöõng vieäc KT chæ trích, khieån traùch hay taùn thaønh.
3- Nhöõng maïng leänh truyeàn tröïc tieáp cho caù nhaân trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät khoâng haún laø yù chæ cuûa ÑCT cho chuùng ta.
4- Trong vieäc aùp duïng caùc göông maãu trong KT, khoâng caàn phaûi taïo hoaøn caûnh gioáng nhö KT.
5- Ñôøi soáng cuûa nhöõng nhaân vaät trong KT cho chuùng ta nhöõng nguyeân taéc soáng.
III- Nhöõng lôøi höùa:
Trong KT coù raát nhieàu lôøi höùa. Tuy nhieân khi aùp duïng nhöõng lôøi höùa, chuùng ta phaûi heát söùc caån thaän vì khoâng phaûi taát caû nhöõng lôøi höùa ñeàu nhaém cho chuùng ta.
1- Chuù yù xem nhöõng lôøi höùa aáy coù trong phaïm vi phoå thoâng khoâng ? Coù nghóa laø lôøi höùa aáy coù phaûi daønh cho taát caû moïi ngöôøi khoâng ?
2- Coù phaûi lôøi höùa aáy chæ daønh cho nhöõng ngöôøi tin hay khoâng ?
3- Coù phaûi lôøi höùa aáy cho moät ngöôøi naøo ñoù khoâng ?
4- Lôøi höùa aáy coù ñi ñoâi vôùi ñieàu kieän naøo khoâng ?
5- Lôøi höùa aáy coù phaûi daønh cho thôøi ñaïi cuûa chuùng ta hay khoâng ?...
xxxxxxxxxxxxxxx
CHÖÔNG BOÁN:
VAÁN ÑEÀ VOÂ NGOÄ CUÛA KINH THAÙNH
TRONG TÖÔNG QUAN VÔÙI KHOA HOÏC
A- VAÁN ÑEÀ VOÂ NGOÄ:
Quan ñieåm cuûa chuùng ta laø KT ÑÖÔÏC ÑCT HAØ HÔI TROÏN VEÏN TÖØNG LÔØI, TÖØNG CHÖÕ. Do ñoù khoâng coù gì sai laàm trong KT. Tuy nhieân coù nhieàu ngöôøi thöôøng döïa vaøo khoa hoïc ñeå chæ trích KT. Ta caàn xaùc ñònh roõ:
1- Tin vaøo KT khoâng sai laàm, khoâng coù yù noùi raèng taát caû nhöõng lôøi trong KT ñeàu roõ raøng, deã hieåu (TD: II-Phierô 3:16 cho chuùng ta bieát coù nhieàu ñieàu khoù hieåu bò giaûi nghóa sai; Heâb :11 cuõng cho bieát coù nhieàu ñieàu khoù giaûi nghóa).
2- Khi chuùng ta noùi KT khoâng sai laàm, chuùng ta khoâng coù yù noùi KT heát caùc vaán ñeà trong moät laàn, moät choã. Söï maëc khaûi trong KT laø maëc khaûi töø töø, töø ñôn sô ñeán phöùc taïp (TD: muoán bieát roõ yù cuûa ÑCT veà vaán ñeà hoân nhaân, teá leã, ñöùc tin, thieâng ñaøng...ta phaûi xem suoát caû KT).
3- Khi quaû quyeát raèng KT khoânmg sai laàm ta khoâng coù yù noùi KT duøng ngoân ngöõ cuûa khoa hoïc hieän ñaïi.
4- Tin vaøo söï voâ ngoä cuûa KT khieán chuùng ta ñi ñeán xaùc quyeát raèng KT khoâng maâu thuaån nhöng khoâng coù söï hoøa hôïp troïn veïn.
5- Tin vaøo KT khoâng sai laàm khoâng coù nghóa laø buoäc chuùng ta phaûi coù nguyeân baûn. Chuùng ta khoâng coù baûn cheùp ñaàu tieân neân khoâng theå xaùc ñònh nhöõng sô soùt trong baûn löu truyeàn. Nhöng khoâng theå döïa vaøo ñoù maø baûo KT ngaøy nay khoâng ñöôïc kinh caûm. Söï löu truyeàn KT do chính ÑCT höôùng daãn tuy raèng trong ñoù ta khoâng theå loaïi boû yeáu toá con ngöôøi.
B- VOÂ NGOÄ CUÛA KINH THAÙNH VÔÙI KHOA HOÏC:
Quan ñieåm cuûa chuùng ta veà söï khoâng sai laàm cuûa KT vöøa ñöôïc xaùc quyeát xong. Do ñoù ñoái vôùi khoa hoïc, chuùng ta coù caùc laäp tröôøng nhö sau:
1- KT trình baøy vuõ truï, theá giôùi theo loái moät quan saùt vieân trung bình.Coù nghóa laø ngöôøi thöôøng noùi veà theá giôùi,vuõ truï nhö theá naøo thì KT thuaät laïi nhö theá.Ngoân ngöõ cuûa KT laø ngoân ngöõ hieän töôïng ngoaïi hình, döïa treân nhöõng baùo caùo cuûa giaùc quan.
2- Trong phaïm vi vaên hoùa daân toäc Heâbôrô, coù nhöõng ñieàu KT trình baøy phaûi thích nghi vôùi neàn vaên hoùa ñoù. Nhöng söï thích nghi naøy khoâng laøm suy giaûm giaù trò linh caûm, Söï thích nghi ñoái vôùi neàn vaên hoùa thôøi KT ñöôïc vieát ra khoâng theå khieán cho chuùng ta keát luaän KT sai vôùi khoa hoïc. Ta khoâng theå döïa vaøo kinh nghieäm cuûa chuùng ta ngaøy nay ñeå xeùt ñoaùn nhöõng kinh nghieäm thôøi xöa.
3- Chuùng ta phaûi caån thaän ñöøng bieán KT thaønh saùch döï ñoaùn veà khoa hoïc.Coù nhieàu ñieàu KT noùi ñeán töông töï nhö nhöõng lôøi tieân tri veà khoa hoïc (TD: Saùch Khaûi thò trình baøy caùi cheát cuûa hai söù giaû ñöôcï caû theá giôùi xem thaáy. Coù ngöôøi giaûi nghóa ñieàu ñoù öùng nghieäm cho voâ tuyeán truyeàn hình ngaøy nay; Xachari trình baøy khi ÑCT ñaùnh traän Het-ma-gheâ-ñoân, Ngaøi laøm cho nhöõng ngöôøi thuø ñòch khi ñang ñöùng chaân muïc naùt ra, maét muïc trong vaønh... coù ngöôøi baûo öùng nghieäm cho vuõ khí nguyeân töû !...)
Chuùng ta phaûi thaän troïng ñöøng chaïy theo khoa hoïc hieän ñaïi vì khoa hoïc thay ñoåi luoân luoân. Neáu chaïy theo khoa hoïc chuùng ta laøm giaûm giaù trò cuûa KT vaø naêng quyeàn cuûa ÑCT.
4- Coù nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán khoa hoïc KT chæ ñeà caäp vaén taéc,ñaïi cöông. Ñieàu naøy cuõng deã hieåu vì neáuduøng ngoân ngöõ cuûa khoa hoïc hieän ñaïi ngöôøi xöa seõ khoâng hieåu vaø ngöôøi ngaøy sau seõ cheâ cöôøi.
5- Nhöõng giaûi thích veà khoa hoïc trong KT, ta phaûi giaûi thích linh ñoäng, uyeån chuyeån. Vì ta khoâng bieát roõ raøng, ñaày ñuû cuûa nhöõng caâu noùi coù tính caùch toång quaùt trong KT.
Chuùng ta phaûi bieát raèng khi khoa hoïc phaùt trieån, khaû naêng giaûi thích theo khoa hoïc caøng doài daøo thì vieäc hieåu KT cuõng taêng theo. Coù nhieàu ñieåm neáu khoâng coù aùnh saùng cuûa khoa hoïc ta khoâng theå hieåu thaáu. Coù nhöõng söï kieän, lôøi tieân tri ... nhôø söû hoïc, khaûo coå hoïc, sinh vaät hoïc, khoa vaät lyù hoïc... ta môùi hieåu roõ. Nhö theá ñöøng sôï raèng khoa hoïc vaø KT choáng ñoái nhau. Chuùng coù töông quan boå tuùc cho nhau maø thoâi. Ñieàu ta caàn nhôù laø: KT khoâng phaûi laø saùch giaùo khoa veà khoa hoïc.
xxxxxxxxxxxxxxxx
