Theo nghĩa chữ Hán thì “Chung” là sau cùng, cuối cùng (ví dụ : chung kết).
Còn “Thuỷ” là trước, đầu tiên (ví dụ : nguyên thuỷ).
Như vậy, chung thuỷ hay thuỷ chung có thể hiểu là sống trước sau như một, không lừa dối nhau, không thay đổi.
Truyện : Người vợ thuỷ chung
Người Ba Lan thường nhắc đến nàng Catarin Zenelonca như biểu trưng của lòng thủy chung. Được tin chồng mình bị vua Thuỵ Điển là bào huynh tống ngục. Catarin Zenelonca xin được ngồi tù với chồng. Nàng nói về chồng mình như sau :
“ Dù vô tội hay có tội, chàng vẫn mãi mãi là chồng của tôi”.
Nhà vua tìm mọi cách thuyết phục nàng bỏ chồng. Nhưng Catarin Zenelonca đã rút chiếc nhẫn từ trên ngón tay mình trao cho nhà vua và xin ông đọc dòng chữa được ghi khắc trên đó. Quả thực, nhà vua đã sửng sốt khi đọc thấy ba chữ “cho đến chết” (sola mors). Ông đành để cho người thiếu phụ được ngồi tù với chồng. Và 17 năm sau khi vua băng hà, hai người mới được tự do.
Truyện : Thần Penelope chung thuỷ.
Có một nàng tiên tên là Penelope rất đẹp, chồng đi chinh chiến miền xa, ở nhà một mình dệt vải đợi chồng trở về, nhiều người đến tấn công. Chị ta nảy ra một kế rất hay : đợi khi nào dệt xong tấm vải thì sẽ lấy họ. Ban ngày dệt vải, ban đêm lại tháo những sợi ấy ra, rồi hôm sau lại dệt. Như thế, thì đến muôn đời cũng không lấy chồng được.
Suy niệm lời Chúa dạy :”Sự gì Thiên Chúa đã phối hợp, loài người không bao giờ được phân ly” (Mc 10,9). Nhiều người đã biết thi hành lời Chúa đến mức triệt để, nên đã hăng hái thề nguyền với nhau :
Dẫu rằng đá nát vàng phai
Trăm năm duyên nợ chẳng phai chút nào.
Tình yêu là nền tảng của hôn nhân, là điều kiện thiết yếu không có không được vì như người ta ví von :“Hôn nhân không có tình yêu thì như một ngày không có rạng đông” (Alphonse Karr). Nhiều người cũng công nhận rằng :”Yêu là đau khổ, nhưng không yêu thì chết” (H. Taine). Cũng có người khẳng định rằng :”Yêu, tức là đã ký kết với đau khổ” (M. De Cohin)..
Với những người thích mầu sắc, thì trước khi cưới là một màu hồng rực rỡ, liền sau khi cưới là một màu trắng nhàn nhạt, còn lâu sau khi cưới là một màu xám ảm đạm.
Với những người thích nghiên cứu về thời tiết, thì trước khi cưới là những ngày mùa xuân nắng ấm, liền sau khi cưới là những ngày hè thu oi bức, hay mưa dông, còn lâu sau khi cưới là những ngày dài mùa đông lạnh giá.
Với những người thích âm thanh, trước khi cưới anh nói thì em nghe và em nói thì anh nghe, liền sau khi cưới, anh nói thì anh nghe và em nói thì em nghe, còn lâu sau khi cưới, thì cả hai cùng nói, nhưng hàng xóm phải nghe.
Triết gia hiện sinh người Pháp, ông J.P. Sartre, đã nói :”Người ta thường nói đến mối tình đầu là mối tình đẹp nhất, nhưng chính mối tình cuối mới thực sự là mối tình bất diệt”. Bởi lý do đơn giản là mối tình về sau đã được tôi luyện trong hy sinh gian khổ. Nó đã thực sự “chín” và “cứng cáp”.
Đai văn hào Pháp, ông Victor Hugo, đã thi vị hoá gia đình như sau :”Ngôi nhà được xây bằng gỗ đá, bằng ngói, bằng cột kèo. Gia đình được xây bằng những việc làm yêu thương thì sẽ trụ vững một ngàn năm”.
Nếu không như vậy thì người ta phải chế trách cái tính cách bất hợp xứng của sự việc :
Nồi tròn thì úp vung tròn
Nồi tròn vung méo úp sao cho vừa
gười ta thường có quan niệm rằng :
Nồi tròn thì úp vung tròn
Nồi méo vung méo cháu con được nhờ
Và trong hoàn cảnh nào cũng đừng sợ, vẫn có cách làm cho tương xứng :
Nồi tròn thì úp vung tròn
Nồi vênh đừng sợ, vẫn còn vung vênh.
Vậy “Hòa Hợp” là gì ?
Theo tự điển Đào Duy Anh thì Hòa Hợp là cùng hòa thuận không cạnh tranh xung đột.
Hay chúng ta có thể nói : hòa hợp là biến các yếu tố khác biệt thành một cái gì dung hợp nhau, không còn sự dị biệt đối kháng.
Ta có thể đưa ra một ví dụ cụ thể : trong một ly nước chanh đường, ta có chanh chua đường ngọt. Theo nguyên tắc thì chua và ngọt là hai chất đối kháng nhau, nhưng nếu cho cả hai chất hòa hợp với nhau trong nước thì lại là một ly nước chanh đường ngon miệng, bổ dưỡng và giải khát.
